اقبال عمومی شرط آشنازدایی در آواز ایرانی

شانزدهمین نشست "آئین آواز" 9 آذرماه با حضور جمعی از هنرمندان و علاقمندان آواز ایرانی در زنجان برگزار شد. 

به گزارش سایت خانه موسیقی، در ابتدای این برنامه جاوید عباسی فلاح، مدیر برگزاری آیین آواز ایرانی – زنجان در سخنانی  گفت: آواز اصيل ايراني با وجود بيشترين امكانات و تجهيزات و منابع آموزشي متاسفانه نسبت به دوره هاي قبل از انقلاب سير نزولي پيدا كرده و دلايل مختلفي باعث به وجود آمدن بحران، آشفتگي و يك نوع سردرگمي شده است.

وی نتیجه این امر را فاصله گرفتن مردم از موسيقي اصيل و آواز ايراني، تغيير ذائقه مردم، تغيير سليقه ها، كاهش سطح شناخت نسبت به اين هنر، كاهش كيفيت توليد آثار، تك بعدي شدن صدا، تك صدايي آواز و غیره اعلام کرد.

این مدرس آواز با تاکید بر اینکه آواز ايراني يكي از پيچيده ترين و غني ترين هنرهاي موسيقي نه تنها در كل ايران بلكه در كل دنياست، افزود: از طرفي بخش مهمي از موسيقي دستگاهي ما را آواز ايراني تشكليل مي دهد كه مزين به كلام شاعران بزرگ ايران است.

عباسی فلاح گفت: وقتي اين كلام و اشعار با صوت انسان تركيب و توسط اكمل سازها كه حنجره است توليد مي شود آواز ما نمود پيدا كرده و در روح و روان آدمي تاثير مي گذارد.

وی افزود:‌ آواز ايراني برخلاف عقيده برخي از افراد، نه محدود است و نه غمگين؛ بلكه به مانند اقيانوس نامحدودي مي ماند كه بايد آن را بيشتر كشف كرد؛ در واقع عنصر وجودي موسيقي اصيل و آواز ايراني عشق است و دعوت به مهر و محبت و صفا و صميميت، تفكر، تامل، انديشه، عرفان مي كند. اين ما هستيم كه محدود هستيم و آنها را محدود مي كنيم، بنابراين برگزاري چنين نشست هايي مي تواند ارتباط مردم را با اين هنرها بيشتر كرده و آگاهي را نسبت به آنها افزايش دهد. 

وی در ادامه با اشاره به اینکه نقاط مختلف ایران  سرشار از انواع صداهاي متنوع و رنگانگ و افراد مستعد و توانمند است، اضافه کرد: تصميم گرفتيم برنامه آيين آواز را براي اولين بار در زنجان برگزار كنيم تا مردم از نزديك خواننده هاي خود را مشاهده و صداي آنها را بشنوند و به اين نكته توجه داشته باشند كه اگر عرصه براي همه فر اهم شود و همگان امكان ارائه كار خود را داشته باشند، گلستان آواز ما هر روز پربارتر شده و درختان تنومندي را به جامعه معرفي خواهد كرد.

در ادامه این برنامه پیام مدیر امور موسیقی فرهنگسرای ارسباران تهران در افتتاحیه آیین آواز ایرانی در شهر زنجان توسط علی شیرازی بنیان گذار، آیین شب های آوازی کشوری قرائت شد. 

در بخشی از پیام شهرام صارمی آمده است:  مایه فخر و مباهات است که هنرمندان و علاقه مندان به هنر موسیقی و آواز کلاسیک ایرانی امروز گرد هم آمده اند، برای شروع اتفاقی که اگر نگاهی جدی و عمیق به آن داشته باشیم،در سال های آینده شاهد حضور هنرمندانی برجسته در زمینه آواز خواهیم بود و تاکنون نیز با سایر کوشش های انجام شده در این زمینه، شاهد این پیشرفت ها بوده ایم. مایه افتخار است که نشست آئین آواز در شهری برگزار می شود که عاشیق هایش در جای جای آن با حماسه سرایی ها، منظومه ها و داستان های عاشقانه نغماتشان را سینه به سینه و دهان به دهان می سرایند.شهری که هنرمندان تاثیر گذار و ارجمندی چون حسین منزوی و مهدی آذر سینا را به عرصه فرهنگ این خاک تقدیم نموده است. هنرمندان ارجمند و هنردوستان گرامی امروز بیش از هر زمان دیگری عرصه فرهنگ و هنر نیاز به همراهی و وحدت همگی ما دارد، در این مسیر از هیچ کوششی دریغ ننمایید.لازم است از حضورو حمایت همگی شما و سپاس از مسئولین محترم هنری شهر هنر پرور زنجان برای مساعدت های لازم جهت برگزاری نشست آئین آوازتشکر و سپاس خود را اعلام نمایم».

آشنازدایی در آواز 

در بخش نشست تخصصی این برنامه که با موضوع آشنازدایی در آواز ایرانی برگزار شد، علی شیرازی، مدیر برگزاری "آیین آواز" گفت:‌ در هنر پایانی وجود ندارد و اگر در دوره ای گسست آوازی روی نمی داد  امروز شاهد اتفاقات و نوآوری ها در آواز ایرانی بودیم. در دوره قاجار اوج خوانی ارزش بالایی داشت که در دوره معاصر استاد غلامحسین بنان چهره ناشناخته ای از آواز خوانی را نشان داد. در این دوره شاهد بم خوانی از سوی این استاد آواز ایرانی بودیم که نشان داد چقدر با ظرفیت های آواز ایرانی ناآشنا هستیم.

وی آشنازدایی را نوعی آشناسازی در هنر اعلام کرد و ادامه داد: در این مفهوم چیزی کشف می شود که وجود دارد؛ اما عرضه نشده و باید در دوره ای به منصه ظهور گذاشته شود. برای نمونه در شیوه سه تار نوازی استاد احمد عبادی شاهد ظهور و بروز شیوه جدیدی در نوازندگی این ساز هستیم.

بنیانگذارآیین آواز ایرانی با پرداختن به مفهوم آشنایی زدایی در هنر گفت: آشنایی زدایی به معنای این نیست که ما گنجینه های هنری را کنار بگذاریم و بی تفاوت به سنت های دیرین باشیم.

وی نقش رسانه ها را در آشنازدایی هنر مهم دانست و اضافه کرد: در دوره ای شاهد اجرای زنده در هنرهای مختلف همچون تئاتر و آواز در رادیو بودیم و این نشان می دهد که با ورود رسانه ها شاهد تاثیرگذاری در سبک ها و شیوه های مختلف هنری بوده ایم.

مدرس آواز ایرانی در بخش دیگر سخنان خود با بیان اینکه در هستی هیچ چیز تمام ناشدنی نیست و دائم در حال آشنازدایی هستیم، بیان کرد: در زندگی روزمره تمامی قرارها و دیدارها را در زمان مشخصی تعیین می کنیم ؛ غافل از اینکه تمامی آن ها به وقوع نمی پیوندد. 

وی با پرداختن به مفهوم هنر سطحی افزود: دراین شکل هنری با مخاطب خاص به تکرار می افتد و در نهایت به افول ختم می شود و در نهایت هنر سطحی رواج پیدا می کند . آدم ها به تکرار می افتد و این هنر مجال پیدا می کند. البته بنده به شخصه مخالف آن نیستم و در این وادی می شود کارهایی کرد.

وی با بیان اینکه هر زمان هنر سطحی در کشوری رشد پیدا کند، هنر اصیل و ریشه دار آن دچار نوعی تسلسل می شود، ادامه داد: تکصدایی آواز ایرانی در برهه ای به این حال و روز افتاد؛ اما با این وجود هنوز برای رشد و بالندگی دوباره آن دیر نشده است.

شیرازی با اشاره به اجرای یکی از هنرجویان آواز ایرانی در آیین آواز ایرانی شهر زنجان گفت: الفبای آواز را نباید یاد گرفت؛ بلکه باید این هنر را دوره کرد. تکنوازی ها را مرور کرد و برای پی بردن به سبک نوازندگی هنرمندانی همچون پرویز مشکاتیان، رضا ورزنده، فرامروز پایور و حتی پشنگ کامکار در ساز سنتور سختی های راه را به جان خرید.

شیرازی پیدا کردن اقبال عمومی را شرط آشنازدایی بیان کرد و ادامه داد:  برای نمونه برای اولین بار با اجرای تصنیف ماندگار "کاروان" گوشه دیلمان توسط استا بنان معرفی شد و یا با شیوه جدید آواز خوانی در ماهور توسط استاد نادر گلچین راه جدیدی در این دستگاه روشن شد.  

وی با اشاره به ورود مرکب خوانی به آواز ایرانی از سوی برخی آوازخوانان بیان کرد: هر چند اولین شخصی که مرکب خوانی را وارد موسیقی ایرانی کرد، مشخص نیست؛ اما اساتیدی همچون استاد بنان و شجریان در این مسیر خوش درخشیده اند. با این وجود هر هنرمندی که اولین قدم را برداشت آشنایی زدایی کرد.

به گفته این هنرمند عرصه موسیقی با تکثیر آشنازدایی در گذر زمان دیگر آن اثر با مرحله بلوغ می رسد و منسوخ می شود. شکل آوازخوانی استاد اکبر گلپایگانی بدون ورود به درآمد موضوع دیگر بود که شیرازی در سخنانش به آن پرداخت و گفت: در این شیوه خواننده روایتی را با آواز اجراء می کند که بدون درآمد ، تحریرها را پیوسته می زند. 

وی با اشاره به شیوه آوازخوانی استاد ایرج در موسیقی ایرانی بیان کرد: این استاد از وارثان اوج خوانی در موسیقی آوازی ایرانی بعد از استاد بنان هستند که بخش قابل توجهی از مخاطبان ایرانی را مجذوب هنر خود کرده اند. 

بنیانگذار آیین آواز ایرانی هنرمند، مخاطب و مسئولان را  پایه و اساس شکل گیری یک آواز ماندگار اعلام کرد و ادامه داد: بی شک سهم هر کدام از این عوامل در شکل گیری یک آواز اصیل و ماندگار بسیار حائز اهمیت است. مسئولان باید قبول کنند که آواز میراث کهن و ریشه دار این مرز و بوم کهن است.

مصطفی خالقی، آوازخوان با همراهی سنتور و سه تار محمد خالقی، وحید لشگری، بم تار و سجاد سعیدی با ساز سه تار در قالب گروه "دُردی کشان" به اجرای برنامه پرداختند. 

آوازخوانی سعید صفری همراه با سه تار مجید ستاری، آوازخوانی حامد حسینی راد با  سنتور مصطفی احمدپناه از بخش های این برنامه بود. همچنین آوازخوانی ابراهیم بیات با سه تار جواد اسکندری و نیز آوازخوانی محسن سعادتی با نوازندگی کیانوش دارالشفاء از دیگر بخش های این برنامه هنری بود. 

تکنوازی سه تار حسن علی نژاد از شاگردان استاد زنده یاد جلال ذوالفنون به عنوان میهمان این برنامه هنری از شهر ری در حضور استاد ابوالحسنی سازنده زنجانی ساز از دیگر بخش های جالب بود که با تشویق حاضران همراه بود.  اهدای نهال ارس به عنوان نماد منابع طبیعی استان زنجان به شیرازی از سوی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان از دیگر بخش های این برنامه هنری بود.